Warsan Shire

Alhoewel ik meestal even snel door Facebook scroll, komt er soms ineens een pareltje langs dat mij laat pauzeren.
Een van die pareltjes is het gedicht what they did yesterday afternoon1 van Warsan Shire.

they set my aunts house on fire
i cried the way women on tv do
folding at the middle
like a five pound note.
i called the boy who used to love me
tried to ‘okay’ my voice
i said hello
he said warsan, what’s wrong, what’s happened?

i’ve been praying,
and these are what my prayers look like;
dear god
i come from two countries
one is thirsty
the other is on fire
both need water.

later that night
i held an atlas in my lap
ran my fingers across the whole world
and whispered
where does it hurt?

it answered
everywhere
everywhere
everywhere.

Dit gedicht treft mij diep in mijn hart en niet alleen vanwege het actuele thema maar ook door hoe Warsan Shire in een paar zinnen het ontheemd zijn verwoordt. Haar taalgebruik is direct, alsof ze je aanspreekt, tegen je praat, waardoor je de neiging kan hebben over de diepere lagen heen te lezen.
Ik had nog nooit van haar gehoord, maar het gedicht maakte mij nieuwsgierig genoeg om te gaan zoeken op internet. Inmiddels heb ik een ebook in mijn bezit, twee papieren bundels en een mapje op mijn bureaublad met gedichten en artikelen die ik verzameld heb waaronder het gedicht Home. Dit gedicht gaat over vluchtelingen, over de ontberingen die zij meemaken en de verschrikkelijke redenen waarom ze vluchten. Alleen al de openingszinnen komen binnen als een mokerslag:

– no one leaves home unless / home is the mouth of a shark –

De link naar het hele gedicht staat onder aan de pagina (2.)
Soms gebruikt ze dezelfde beelden in verschillende gedichten. Beelden uit het gedicht Home zijn al eerder gebruikt in het gedicht Conversations about home (at the deportationcentre) (4.).
Waak ik er zelf voor om beelden te hergebruiken omdat ik dat zwak vind, bij Warsan merk ik dat het herhaaldelijk gebruik van min of meer dezelfde beelden ervoor zorgt dat alles indringender binnenkomt bij mij, de lezer.

Londen en Mogadishu
Warsan Shire is in 1988 geboren in Kenia uit Somalische ouders. Het grootste deel van haar leven heeft ze in Londen gewoond.
In haar gedichten komen haar leven en haar achtergrond duidelijk naar voren. Ze put uit de verhalen van haar familie, van de Somalische gemeenschap. Haar gedichten bewegen zich met groot gemak tussen Mogadishu en Londen. Ze heeft het talent en de dapperheid om over omstreden onderwerpen te schrijven zoals sex, oorlog, trauma en detentiecentra, niet alleen uit het perspectief van vrouwen maar ook uit het perspectief van mannen.
Ook taboe onderwerpen schuwt ze niet. Zoals vrouwenbesnijdenis in het gedicht Sara (3.):

– We typed the word clitoris in to Google / and found a numbered diagram, / then spend hours with a small mirror, / comparing –

en de perspectiefwisseling naar de man:

– Imagine, he says, pointing to my mouth, /pushing an entire finger / into the gap / between your front teeth. –

En het gedicht eindigt met:

– You know she begged me? Even though it / hurt she still begged me, kept whispering: / make me / normal, please / make me normal, open me up. –

Kameelah Janan Rasheed in het interview To be vulnerable and fearless in Well & Often Newsletter in november 2012:
Her poetry carries the energy of multiple women, the depth of many generations, and the weight of many lives lived (5.).
En daar ben ik het helemaal mee eens. Bij de gedichten van Warsan Shire krijgen de termen identiteit en eenzaamheid een wijdere betekenis. Ik voel triestheid om wat ze beschrijft en tegelijkertijd bewondering om haar moed dit alles naar buiten te brengen in gedichten waar je niet aan voorbij kunt.
Ik eindig met de laatste strofe van het gedicht The house uit haar tweede bundel Her Blue Body :

x
At parties I point to my body and say This is where love comes to die. Welcome, come in, make yourself at home. Everybody laughs; they think i’m joking.

en hoop met dit stuk de nieuwsgierigheid van anderen gewekt te hebben om deze dichter te gaan lezen. Verder rest mij nederigheid bij het lezen van deze gedichten en bij het denken aan mensen op drift.

Bronnen:

1. Het gedicht what they did yesterday afternoon kwam van haar tumblr pagina maar is nu verwijderd.
2. Het hele gedicht Home is te lezen op: http://www.cbc.ca/
3. uit: Her Blue Body
4. uit: Teaching my mother how to give birth
5. Het hele interview met Warsan Shire is hier te lezen: http://wellandoftenpress.com/

Bundels:
Debuutbundel: Teaching my mother how to give birth, mouthmarkseries 2011 flipped eye publishing ISBN 978-1-905233-29-8 Her blue body, the flap series 2015, flipped eye publishing, ISBN 978-1-905233-48-9

Sirkka Turkka, laat onze hoofden suizen

Standbeeldzang het suizen van een stenen hoofd.
Dronken brult het
zijn verlangen in de wind.
De regen slaat het stenen hoofd.
Duizend vingers proberen iets te zeggen iets.
Iets.

Standbeeldgedichten denk ik als ik een serie van zes korte gedichten in de bundel van Sirkka Turkka lees. Het woord standbeeld komt er consequent in voor. Ze schuwt de herhaling van woorden niet.
Het hindert niet, het versterkt en verbindt de gedichten.
Een bundel met een nawoord. Maar het nawoord nader ik maar niet, steeds begin ik de gedichten opnieuw te lezen. Eerst nog bladzijde voor bladzijde maar later pak ik de bundel en sla hem willekeurig open. Ik wil (nog) niets over de dichter lezen, ik wil de gedichten lezen, ze absorberen. Het is of ik mijzelf lees: ‘ik geloof dat ik in de duisternis van ons leven voor iemand een kostbaar kleinood en troost ben, /. En even later ‘ zo kun je op regenachtige dagen of platzak alleen in jezelf reizen/ je hart vol hoorngeschal en geschetter’.

Het zijn gedichten vol hartstocht en emotie, grote gedichten maar soms ook heel klein en dichtbij. Het is de hartstocht die ik vaak alleen maar vind in Zuid-Europese en Latijns-Amerikaanse poëzie, in gedichten van bijvoorbeeld Pessoa en Neruda. En soms in de Duitse dichtkunst als de Weltschmerz goed voelbaar is, Ingeborg Bachmann en Rilke.

De Weltschmerz is duidelijk bij deze dichteres, die op het Finse platteland woont. Ja ik heb het nawoord gelezen nu. En tegelijkertijd zijn haar gedichten gebonden aan het deel van de aarde waar ze woont. De wijde vlakte, de lange donkere winters doemen voor je op.
…./ en van hier, uit het land van de schaduw des doods,/ uit het land van de sneeuw roep ik je,/ niet als God/ maar als mijn enige, / mijn enige leven,/ …..
Soms is er een tederheid zoals bijvoorbeeld in de opsomming van de kleine dode dingen die ze vindt: ‘ik vond het pootje van een haas op het erf / wit en stil / als een bloem op een graf’ .

Ja deze gedichten van Sirkka Turkka laten mijn hoofd suizen.

Sirkka Turkka
De hond zingt in zijn slaap
Vertaling en samenstelling Adriaan van der Hoeven
Nawoord Tonnus Oosterhoff
Uitgeverij De Bezige Bij
ISBN 0 234 1699 6

 

Dood water van Wen Yiduo

Een paar weken geleden viel er spontaan een boek uit mijn boekenkast. Ik keek er naar en liep er langs, drie dagen lang. De dag voor mijn huishoudelijke hulp kwam heb ik het opgeraapt. Het is een bundel met gedichten van vijf Chinese dichters, een uitgave van Querido uit 1983: Tweesprong. De gedichten zijn gekozen en vertaald door Lloyd Haft en T.I. Ong-Oey.
Het is een dichtbundel waarvan ik niet eens wist dat ik hem had, hoelang ik hem al heb en ook niet hoe ik eraan gekomen ben. Het voelt bij het openslaan alsof ik er zelfs nog nooit in gekeken heb. Sinds ik in 2012 door China heb gereisd, ben ik een soort sinofiel en zoek ik het internet af naar Chinese kunst en literatuur maar in mijn boekenkast heb ik niet gekeken.

Lees meer

Scroll naar boven